Deprem Işıkları Gerçek mi? Bilimsel Tartışmalar, Teoriler ve Yeni Bulgular

Depremlerden hemen önce veya sırasında gökyüzünde oluşan şimşek benzeri parlamalar, ışık topları ya da mavi-mor ışık akıntıları olarak tanımlanan "deprem ışıkları", bilimsel camiada hâlâ gizemini koruyan bir doğa olayı olarak tartışılmaya devam ediyor. Peru, Meksika, Düzce ve Kahramanmaraş gibi büyük depremlerden önce gözlemlenen bu ışıklar, hem halk arasında hem de bilim çevrelerinde büyük ilgi uyandırıyor. Deprem ışıkları, genellikle yer kabuğundaki aşırı gerilme sonucu levhaların hareket etmeye başlamasından önce görülüyor. Artçı sarsıntılar sırasında ise bu tür ışık oluşumlarının gözlemlenmediği belirtiliyor. Peki bu ışıkların kaynağı nedir? Bilimsel açıklamalar ne diyor? Oksijen İyonizasyonu ve Plazma Oluşumu En çok kabul gören teorilerden biri, yer altındaki kayaçlarda bulunan eksi yüklü oksijen atomlarının, büyük basınç altında iyonize olmasıdır. Bu iyonlar yer yüzeyindeki çatlaklardan yükselerek atmosferdeki hava molekülleriyle etkileşir ve plazma oluşturur. Bu da gökyüzünde gözlemlenen ışık parlamalarına neden olabilir. Piezoelektrik Etki ve Sıkışan Kayaçlar Bir diğer bilimsel açıklama ise piezoelektrik etkidir. Özellikle kuvars gibi mineraller, yüksek basınca maruz kaldıklarında elektrik yükü oluşturur. Laboratuvar deneyleri, basınç altında sıkışan alçı, cam ve plastik gibi malzemelerin 100 voltu aşan elektrik sıçramaları oluşturduğunu gösterdi. Bu durum, depremler sırasında yer kabuğundaki sıkışma ve kırılmaların elektromanyetik alanlar oluşturabileceğini düşündürüyor. Elektromanyetik Alanlar ve HAARP Tartışmaları Bazı araştırmacılar ise deprem ışıklarının yalnızca yer kaynaklı değil, insan müdahalesiyle de tetiklenebileceğini savunuyor. Özellikle HAARP (Yüksek Frekanslı Etkin Auroral Araştırma Programı) projesiyle iyonosfere gönderilen radyo dalgalarının, fay hatlarında biriken gerilimi tetikleyerek bu tür ışık oluşumlarına neden olabileceği iddia ediliyor. Ancak bu teoriye dair bilimsel bir kanıt henüz bulunabilmiş değil. Deprem Anında Elektrik Patlamaları Deprem sırasında devrilen elektrik direkleri, hasar gören trafolar ya da kopan iletkenler sonucu ortaya çıkan yüksek voltajlı elektrik boşalmaları da deprem ışıklarıyla karıştırılabiliyor. Ancak uzmanlar, deprem ışıklarının daha farklı bir yapıya ve zamanlamaya sahip olduğunun altını çiziyor. Bilim İnsanları İkiye Bölünmüş Durumda Bazı bilim insanları bu ışıkları gerçek bir doğa olayı olarak kabul ederken, bazıları hâlâ şüpheyle yaklaşıyor. Nature gibi saygın dergilerde yayımlanan makaleler, fenomenin gözlemlendiği çok sayıda örnek olsa da, henüz ortak bir bilimsel açıklama sağlanamadığını ortaya koyuyor. Hâlihazırda yapılan gözlemler ve deneyler, piezoelektrik etki ve iyonlaşma teorilerini destekler nitelikte olsa da, bu alandaki araştırmalar sürüyor. Sonuç Deprem ışıkları halen gizemini koruyan ve üzerinde daha fazla araştırma yapılması gereken bir doğa olayı. Ancak her geçen yıl gelişen teknoloji ve artan gözlem verileriyle birlikte, bu ışıkların nasıl ve neden oluştuğuna dair daha kesin yanıtlar yakın gelecekte elde edilebilir.