Burak GEZEN / ÇANAKKALE, (DHA)- ÇANAKKALE'de domates tarlalarının büyük bölümünde adı henüz tam olarak konulamayan bir hastalık baş gösterdi. Domateslerde yumuşama ve güneş yanığına benzer lekeler oluştu. Verimi ve piyasa değeri düşen meşhur Çanakkale domatesini vuran hastalığın tespiti ve mücadelesi için yetkililer, harekete geçti. Ancak hem hastalık, hem de tarlada kilosu 35-40 kuruşa zor alıcı bulan domates, üreticisini perişan etti.   Meşhur Çanakkale domatesini bu yıl hem hastalık, hem de fiyatlar vurdu. Ezine ovası başta olmak üzere Çanakkale bölgesinin büyük bölümünde domates tarlaların yüzde 50'si henüz teşhis edilemeyen bir virüs nedeniyle zarar gördü. Domatesin yapraklarını kurutan ve solgunlaştıran hastalık, ürünü yumuşatıp, güneş yanığına benzer lekeler oluşturdu. Bu da domatesin verimi ile piyasa değerini düşürdü. Çanakkale'deki domates üreticileri, hastalık nedeniyle adeta yıkıldı. Buna bir de tarlada kilosu 35-40 kuruşu bulan düşük fiyatlar eklenince, üreticinin isyanı büyüdü.   HAYVANLARA YEM OLDU   Ezine'ye bağlı Kumburun Köyü'ndeki domates üreticilerinden Hasan Yıldırım, ürünü hayvanlara yem yaptıklarını belirterek, "İşte domatesleri görüyorsunuz, yerlere döküyoruz. Bu ülkede çiftçilik yapmak, domates üretmek gerçekten suç. 35-40 kuruşa domates mi olur? Bunun mazotu, gübresi, ilacı var" dedi. İlaçların fayda etmediğini de belirten Hasan Yıldırım, "İlaç atıyoruz, fayda etmiyor, kurtlar ölmüyor. İlaçlar Çin'den mi geliyor, nereden geliyor hiç belli değil. Bize yazık, günah değil mi? Bizim Ziraat odalarımız nerede? Ezine bölgesinde 50 dekar domatesim var. İnanın gidin, her tarafa virüs sarmış. Bütün Ezine bölgesi gitmiş" diye dert yandı.   DOMETES TARLADA KALDI   Para kazanamadıkları için olgunlaşan domatesleri tarlada bıraktıklarını söyleyen Yıldırım, "Belki ileriki günlerde para yapar diye arkasındaki yeşil domatesler bozulmasın, canlı kalsın diye olgunlaşan kırmızı domatesleri topluyoruz. Bunlar da hep işçilik ve maliyet arttırıyor. Ben bu domatesi gördüğümde içim açıyor. Neden bu domatesi insanlar yemiyor da biz hayvanların önüne, çöpe döküyoruz diye" dedi.   İLAÇ KULLANMAYAN DA SORUN YOK   Aynı köyde domates üreten İsmail Durmaz ise, ilginç bir iddiada bulundu. Durmaz, "Ben tarlama şu ana kadar hiçbir şekilde ilaç ve toprak altı gübre de kullanmadım. Domatesimin verimi çok güzel. Herhangi bir hastalık da yok. Yetkililerin dikkatini çekmek istediğim konu şu. Acaba bu ilaçların içinde ne var? Türkiye'de yılda 35 milyon ton tarım ilacı kullanıldığından bahsediliyor. Yetkililer bunu mutlaka incelemeli" diye konuştu.   CİDDİ ANLAMDA VERİM KAYIPLARI OLUŞTU   Çanakkale Merkezine bağlı Çıplak Köyü'nde çiftçilik yapan ve aynı zamanda Truva Sulama Birliği Başkanı olan İlhan Ulus, aşırı sıcaklarla birlikte domates tarlalarında hastalığın baş gösterdiğini söyledi. Daha önceki yıllarda rastlamadıkları hastalığın çiftçilerin tabiriyle 'erkekleşme' denilen 'tütün mozaik virüsü' olduğunun sanıldığını söyleyen Ulus, "Etkisi çok fazla. Rüzgarla birlikte ciddi anlamda yayılması söz konusu. Bu yayılma ile birlikte tarlanın yüzde 50-60'ı gitmiş durumda. Hastalık meyveyi yemiş durumda. Yapraklar solmuş, büzüşmüş durumda. Domatesler üzerinde yumuşama, güneş yanığına benzer lekeler oluşuyor ve piyasa değerini kaybediyor. Bundan dolayı da ciddi anlamda verim kayıpları oluştu. Bu yıl Çanakkale domatesi üreticisi çok mağdur durumda. 50 kuruş maliyeti olan domatesin bugün pazar değeri 40 kuruş. Bugün tarladan 40 kuruşa ürününü satan üretici zarar etmekte ve maliyetini karşılayamamaktadır" dedi.   NUMUNE ALINDI   Çanakkale İl Gıda ve Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri ile tarım danışmanlarının 5-6 tarladan aldıkları numuneleri İzmir Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'ne gönderdiklerini söyleyen Ulus, "Ama henüz sonuç gelmedi ve ne zaman geleceği de belli değil. Çanakkale'nin bütün bölgelerinde var bu hastalık. Sadece Çanakkale'de değil, Türkiye'nin hangi bölgesinde domates ekiliyorsa hepsinde var diyebilirim" diye konuştu.   Çanakkale Merkezine bağlı Tevfikiye Köyü'nden çiftçi Oktay Yurtseven de, bu yıl bu yıl hiç tanımadıkları bir hastalıkla karşılaştıklarını belirterek, "Ne yazık ki çaresi de yok. Uğraşıyoruz, mücadelemiz boşuna. Fiyatlar da çok ucuz ve maliyetlerimiz bile karşılamıyor" dedi.   TARIM YETKİLİLERİ HAREKETE GEÇTİ   Öte yandan Çanakkale İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü yetkilileri ise web sitesinden yaptıkları duyuruda, İl Müdürlüğünün teknik elemanları tarafından özellikle domates, biber, şeftali, elma, zeytin başta olmak üzere sebze ve meyvelerde hastalık ve zararlı kontrollerinin devam ettiğini belirtti. Duyuruda son günlerde hava sıcaklarının artması nedeniyle bölgede oluşabilecek hastalık etmenlerini azaltmak ve önüne geçebilmek amacıyla arazi kontrollerine hız verildiğini, hastalık etmenleri olabilecek parsellerden numuneler alınıp Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne gönderildiğini ve sonuçların beklendiğini açıklandı. Çiftçiler, olumsuz iklim koşullarından etkilenmemesi için dikkatli davranmaları, ruhsatsız bitki koruma ürünlerini kullanmamaları ve sorunla karşılaştıklarında kendilerine başvurmaları konusunda uyarıldı.   (Tür: Yurt)