Çanakkaleʹde 102 yıl önce Tarihi Gelibolu Yarımadasında düşmanla savaşan ve savaşın ardından Türk siyasetinde Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakan ve Meclis Başkanı olarak görev yapan 143 önemli ismin hatıraları kitap haline getirildi. ÇOMÜ Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yard.Doç. Dr. Mithat Atabay, 4 yıl süren çalışması sonrasında Çanakkale Savaşlarında sonrası siyasete atılan cumhurbaşkanı, başbakan, bakan ve meclis başkanı olarak görev yapan 143 ismi bin adet basılan 300 sayfalık ʹÇanakkale Cephesinden Türkiye Büyük Millet Meclisiʹneʹ isimli kitapta topladı. Çanakkale Savaşlarıʹnın üzerinden 102, Cumhuriyetʹin kuruluşundan itibaren ise 94 yıl geçtiğini belirten Atabay, 4 yıl önce ʹÇanakkale Savaşları Türkiye Büyük Millet Meclisiʹne nasıl yansıdı? ve ʹBununla ilgili konuşmalar oldu mu?ʹ diye bir araştırma yapmaya başladığını anlattı. Yard.Doç. Dr. Mithat Atabay,  şöyle dedi: ˮMilletvekili, senatörler Çanakkale Savaşları konusunda çok fazla konuşma yapmamışlar. Araştırmam sırasında çok fazla milletvekili ve senatörün Çanakkale Savaşlarıʹna katıldığını ve daha sonra da parlamentoya değişik dönemlerde seçildiklerini gördüm. Bu kişiler özellikle Meclise seçildikleri zaman kendi hayat hikayelerini el yazıları ile yazmışlar. Meclis arşivine koymuşlar. Buradan hareketle 4 yıllık çalışma süresi boyunca tüm meclisin seçilen milletvekillerini taradım. Kendi el yazılarıyla yazdıkları tercüme-i hal varakalarını okudum. Bunların bazıları tabi Osmanlıca eski yazıyla yazılmış idi. Bu araştırmam sonucunda, bugüne kadar mecliste görev yapmış olan milletvekili ve senatörlerden 143 tanesinin Çanakkale Savaşlarıʹna katıldığını ve savaş sonrasındaki evrede 23 Nisan 1920ʹden başlamak üzere en son İsmet İnönüʹnün 1973 yılı 25 Aralık tarihinde ölümüne kadar geçen zaman diliminde 143 milletvekili ve senatörün parlamentoda görev aldığını tespit ettik. Çanakkale Savaşlarıʹndan sonra meclise girenler, 2ʹnci Dünya Savaşı yıllarında da parlamentoda önemli görevlerde bulundu. Pek çoğu bakan olarak, özellikle milli savunma bakanı, sağlık bakanı, başbakan olarak görev yaptılar. Bu bağlamda da ülkenin 2ʹnci Dünya Savaşıʹna girmesini önlediler. Bir neslin yok olmasına engel oldular. Çünkü 1ʹinci Dünya Savaşı sırasında özellikle Çanakkale Muharebeleri sırasında pek çok insanın hayatını kaybettiğini, bu vatan için şehit olduklarını çok iyi biliyorlardı. Tekrar bu genç insanların hayatını kaybetmesini istemediler.ˮ Parlamentoya seçilen ve Çanakkale Savaşlarıʹna katılmış olan 3 kişinin Cumhurbaşkanı olduğunu da ifade eden Yard.Doç. Dr. Atabay, o dönemde Mustafa Kemalʹin 1ʹinci Cumhurbaşkanı olduğunu hatırlatarak şöyle dedi: ˮMustafa Kemalʹin ardından 2ʹnci Cumhurbaşkanı İsmet Paşa ve 1960 İhtilalinden sonra hazırlanan Anayasa gereği 1961 yılında Cemal Gürselʹde 3ʹüncü Cumhurbaşkanı oldu. Hükümetlerde özellikle sağlık sakanları Çanakkale Savaşlarıʹna katılmış, pek çok insandan oluşmaktadır. Bunun nedeni Çanakkale Savaşları sırasında cephe gerisinden hizmet etmişler ya da seyyar hastanelerde görev yapan sağlık personeli büyük ölçüde yaşamlarını sürdürdüler. Cumhuriyetin nitelikli insanlar grubu içerisinde daha sonra da Türkiyeʹnin çağdaş yapıya kavuşmasında önemli işlev gördüler.ˮ Çanakkale Savaşlarıʹnın 102ʹnci yılını doldurduklarını ve Cumhuriyetin ise 94ʹüncü yılını idrak ettiklerini kaydeden Yard.Doç. Dr. Mithat Atabay, ˮÇanakkaleʹde vatan için canlarını ortaya koyan bu insanlar, yeni dönemde Türkiyeʹnin çağdaş yapıya kavuşmasında için ellerinden geleni bütün enerjilerini harcadılar. Bu amaçla Cumhurbaşkanı, Başbakan, Bakan, Genelkurmay Başkanı ve özellikle de kuvvet komutanları olarak önemli görevler üstlendiler. O yüzden bunları Cumhuriyetin 94ʹüncü yılında böyle bir eserle anmış ve tarihe not düşmüş oluyoruzˮ diye konuştu. DHA